Педагогикалық практика аясында биотехнология кафедрасының 1курс докторанттары«Ашаршылықты жоюда биотехнология маңызы» тақырыбында кураторлық сағат өткізді.Осы тақырып бойынша «Биотехнология» мамандығының1курсдокторанты СабыржанТ.Б. баяндама жасады:Ашаршылық - қазіргі әлемдегі ең маңызды мәселелердің бірі.Қазіргіуақыттакөптегенадамдаразық-түліктапшылығынанзардапшегеді, ал климаттың өзгеруіжәне планета халқының санының артуы жағдайды қиындатады. Дегенмен, биотехнологияғылым саласы ретінде бұл мәселені жеңуге көмектесуде маңызды рөл атқаруы мүмкін.Ашаршылықтың негізгі себептерінің бірі – елдердегі ресурстардың біркелкі бөлінбеуі.Даму деңгейі төмен және табыс деңгейі төмен елдерде халықтың едәуір бөлігіденсаулығымен өмір сүруін сақтау үшін жеткілікті азық-түлік сатып ала алмайтыны жиібайқалады. Бұл елдерде азық-түлікті тасымалдаумен сақтаудада проблемалар бар, бұл азық-түліктің айтарлықтай жоғалуынаәкеледі. Соныменқатардамығанелдердеазық-түліктіөндірументаратудыңтиімдіжүйесіарқасындааштықдеңгейіәлдеқайдатөмен.Соныменқатар,дамыған елдерде аштық мәселесі мен жақсырақ күресуге мүмкіндік беретінүлкен қаржылық және технологиялық күш бар. Дамымаған елдерде аштық пенкүресудебиотехнологиялықәдісте рдіенгізумаңыздырөлатқараалады. Мысалы,генетикалықтүрлендірілгендақылдардыпайдалануөнімділіктіарттыруғажәнеқұрғақшылықтан,ауруларданжәнезиянкестерденболатынөнімшығыныназайтуғакөмектеседі.Аштықпенкүресудіңбиотехнологиялықтәсілдерініңбірі –өсімдіктердіңгенетикалықмодификациясы.Гендімодификациялауқұрғақжәнеқаталклиматтықаймақтарсияқтықиынырақжағдайлардаөсіп,өркендейалатынөсімдіктердіжасауғамүмкіндікбереді. Мысалы,генетикалықмодификацияжоғарытемпературағатөзімдіжәнеқұрғақшылыққатөзімдіөсімдіктердіжасайалады. Мұндайөсімдіктерөнімділіктіарттырадыжәнеашаршылыққаупіназайтады.Аштықпенбиотехнологиялықкүрестіңтағыбірәдісі –өсімдікжасушаларыменұлпаларынзертханадаөсіру. Бұләдістіндердіөсірудепаталады.Тіндіккультуракөмегіменөсімдіктердіжергежәнекөпмөлшердесудықажететпей,ерекшежағдайдаөсіругеболады. Соныменқатар, олөсімдіктердіөсірупроцесінжылдамдатуға,өнімдіарттыруғажәнеауылшаруашылығышығындарыназайтуғамүмкіндікбереді. Осылайша,тіндікмәдениеташтықпенкүресудіңтиімдіқұралыболаалады.Соныменқатар,биотехнологиятағамдардыңтағамдыққұндылығынарттыруғакөмектеседі. Мысалы,адамағзасынапайдалырақболатындәрумендерменминералдарғабайөсімдіктердіжасауғаболады. Сондай-ақхалықтыжақсыазық-түлікпенқамтамасызетуүшінөсімдіктердіңқұрамындағыақуыздыжәнебасқақоректікзаттардыкөбейтугеболады.Биотехнологиялықәдістераштықтыжеңугекөмектесседе,этикалықжәнеэкономикалықойлардыескеруқажет.Кейбірадамдарменұйымдаргенетикалықмодификацияқоршағанортаменадамденсаулығыүшінкүтпегенсалдарғаәкелуімүмкіндепсанайды. Соныменқатар,жаңаауруларғанемесеклиматтыңөзгеруінеосалболуымүмкінбелгілібірөсімдіксорттарынатәуелділіктудыруқаупібар.Сондай-ақ,жаңабиотехнологиялықәдістердіенгізуайтарлықтайқаржылықжәнетехнологиялықресу
рстардықажететуімүмкінекенінатапөткенжөн.Бұлаштықеңөткірболатындамушыелдерүшінпроблемаболуымүмкін.Осықиындықтарғақарамастан,аштықпенкүресудебиотехнологиянықолдануайтарлықтайәлеуеткеие.Бұләдістердідұрысқолданса,тағамныңөнімділігіментағамдыққұндылығынарттырудаайтарлықтайнәтижелергеқолжеткізугеболады. Бұлтехнологиялардыңқауіпсіздігіментиімділігінқамтамасызетуүшінэкологиялық,этикалықжәнеәлеуметтікаспектілердіескерумаңызды.Осылайша,биотехнологияныңәлемдікаштықмәселесінайтарлықтайазайтуғамүмкіндігібар,бірақбұлүшінқосымшазерттеулерменжаңатехнологиялардыенгізугемұқияткөзқарасқажет.Ашаршылықхалықтыңшамадантыскөбеюіменбайланыстыдегентеориябар,өйткеніхалықтыңөсуіазық-түлікпенресурстарғасұраныстыңартуынаәкеледі, бұлазық-түліктапшылығынаәкелуімүмкін. Дегенмен,кейбірзерттеулерашаршылықтыңхалықтыңшамадантыскөбеюініңсалдарыемес, керісінше,әділетсізжәнетиімсізазық-түліктаратужүйесініңнәтижесіекенінкөрсетеді.Оныңүстінехалықтығыздығыжоғарыкөптегенелдеразық-түліктіөндіру,тасымалдаужәнетаратудыңтиімдіжүйесініңарқасындааштықтанзардапшекпейді. Мысалы,ЖапонияменГонконгтыңхалықтығыздығыөтежоғары,бірақдамығанэкономикасыменинфрақұрылымыныңарқасындааштықмәселесінетөтепберуде.Осылайша, халықтыңшамадантыскөбеюіәлемдікаштықтыңжалғызсебебіемес,аштықпроблемасыншешутекбиотехнологиялықәдістердіғанаемес, соныменқатаразық-түліктіңқолжетімділігінарттыруғажәнеадамдардыңөмірсүружағдайынжақсартуғабағытталғансаяси, экономикалықжәнеәлеуметтікреформалардықамтитынкешендітәсілдіқажет етеді.ПікірталасқакафедраоқытушыларыМухатаева Қ.А., Ұлтанбекова Г.Д.жәнекафедраныңдокторанттарықатысты. Студенттербелсендіқатысып,баяндамашығасұрақтарқойып, баяндамабойыншаөзойларымен бөлісті