Жобаның орындалу мерзімі: 2023 жылғы 27 қыркүйек - 2026 жылдың 26 қыркүйек аралығы. 

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ БҰҰ ТДМ 13-мақсатын (Климаттың өзгеруімен күресу) жүзеге асыру шеңберінде НАТО қаржыландыратын НАТО MYP G6094 «Әскери мақсаттағы жерлерге арналған озық фитотехнологиялар (MilClimATech) арқылы климаттың өзгеруінің әсерін азайту» тақырыбындағы 2023-2026 жылдарға арналған жобасында байланыстырушы университет болып табылады.

Жобаның бас орындаушысы Устинад-Лабемдегі Ян Эвангелист Пуркинье университетінің (УЙЕП) профессоры Валентина Пидлиснюктің, сондай-ақ Украинаның Владимир Гнатюк атындағы Тернополь ұлттық педагогикалық университетінің (ТНПУ) докторы Андрей Герцтің қатысуымен онлайн талқылау өтті.

Бұл жобаның серіктестері:

• Львов ұлттық политехникалық университеті (LNPU), Украина. бірлескен директор – доктор Виталий Стадник

• Циттау/Герлиц қолданбалы ғылымдар университеті – Процесстер технологиясы, процестерді автоматтандыру және өлшеу технологиясы институты (IPM), Германия. Бірлескен директор – проф. Тобиас Жунке;

• «WASTen» кластері, Чехия. Бірлескен директор – доктор Радек Гореновский;

• Өмір және қоршаған орта ғылымдарының ұлттық университеті (NULIS), Украина. ірлескен директор – доктор Татьяна Стефановская;

• Hendrix College (HC), АҚШ. Бірлескен директор – проф. Питер Гесс;

• Корольдік әскери колледж (RMC), Канада. Бірлескен директор – доктор Мария Маринова.

Байланыстырушы университет:

- ҚазҰУ - әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология және биотехнология факультеті биотехнология кафедрасы, Қазақстан – ассоц.проф. Аида Кистаубаева.

- KAES – Канзас ауылшаруашылық тәжірибе станциясы, Канзас мемлекеттік университеті (ҚМУ), АҚШ – проф. Лоуренс Дэвис

- I2E3 – Эко-материалдар, экоөнімдер және эко-энергетикадағы инновациялар институты, Троа-Ривьердегі Квебек университеті (UQTR), Канада – проф. Барбара Зееб.

Бұл жобаның тұтынушылары:

1. Тернополь қаласының әскери аймақтық басқармасы, Украина - мгр. Игорь Пятковский,

2. ENRESS, s.r.o., Чехия - мгр. Ярослав Патек,

3. «Довкилля» тұрақты даму және экологиялық білім беру орталығы» ҮЕҰ, Украина – магистр Феликс-Роберто Ланиер-Альварес,

4. AGMEKO LT, s.r.o., Чехия – инженер Карел Прокес,

5. Немишаев атындағы кәсіптік колледж, Украина – доктор Владимир Алохин,

6. «Тұқымдар мен отырғызу материалдарын сертификаттау және сараптау орталығы» мемлекеттік кәсіпорны, Винница филиалы, Украина – Светлана Юркевич.

Көміртекті сақтау құралы ретінде биокөмірді пайдалануды күшейту климаттың өзгеруін азайту саласындағы тағы бір перспективті бағыт болып табылады. Топыраққа қолданғанда биокөмірдегі тұрақты көміртектің болуы мен топырақтың жақсаруына байланысты көміртегінің ұзақ мерзімдегі сақталуы жүзеге асады.  C4 өсімдіктерін өндіру климаттың өзгеруін азайтуға ықпал етеді, олардың ішінде Miscanthus × giganteus ең перспективті болып табылады, себебі ол шынайы көмірқышқыл газының бейтараптығына қол жеткізеді және көмірқышқыл газын сіңіргіш ретінде қызмет етеді.  Дегенмен, бұл өсімдікті алуда ұзақ мерзімді өндіру кезінде парникті газдарды азайтуға бағытталған зерттеулер шектеулі.  Бұл дақыл түрі фиторемедиация үшін жақсы маңызға ие, бірақ оны органикалық және бейорганикалық ластанған топырақтармен қоспаларда сәтті қолдану тек ішінара зерттелген.  Келесі қадамдар далалық тәжірибелер болуы керек.

 Дүние жүзіндегі жалғасып жатқан әскери қақтығыстар әскери аймақтардың жаппай жойылуына және күрделі ластануына алып келді.  Бұған тікелей ластану, қалдықтар, қару-жарақпен ластану, жойылған әскери техника және бүкіл Украина аумағын бомбалау кіреді.  2023 жылдың қаңтар айындағы жағдай бойынша билік 31 486 тонна мұнай өнімдері мен 2 000 тонна улы заттардың топыраққа тарағанын хабарлады.  Бұл жерлерді әртүрлі тиімді құралдарды қолдану арқылы қалпына келтіру қажет және M×g-мен  фитотехнологияларды қолдану перспективалы нұсқа болып табылады.

 Жобаның негізгі мақсаты – Украинаның күрделі ластанған әскери жерлерінде (Немишаево, Бородянка ауданы, Киев облысы және Долына, Ивано-Франков облысы) көпжылдық кезеңде M×g пайдалана отырып, озық фитотехнологияларды енгізу арқылы бұрынғы әскери объектілерді экологиялық регенерациялау, сондай-ақ климаттың өзгеруін жұмсарту және биомассаның физика-химиялық түрлендіруімен жанама өнімдердің валоризациясын қамтамасыз етеді.

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің жобадағы атқаратын міндеттері:

 Биотехнология кафедрасы меңгерушісінің жетекшілігімен биотехнология кафедрасында жүзеге асырылады – меңгеруші А.С.  Кистаубаева және жас ғалым PhD докторы Айгерім Мамирова.

 - Ризосфераның өзара әрекеттесуін және фитотехнологияларға делдал болатын әсер етуші факторларды тексеру;

 - Жанама өнімдермен толықтырылған аралас ластанған әскери жерлерде озық фитотехнологияны қолданудың парниктік газдарды азайту әсерін көрсету;

 Ал барлық серіктестердің ортақ міндеті– климаттың өзгеруі және айналмалы экономика саласындағы білім беруді күшейту.  Жаңашыл пайдаланушыларға озық фитотехнологиялар туралы ақпаратты жеткізу және НАТО елдері мен серіктестері арасында өзара біліммен бөлісу.