Өмірде қорқатын ештеңе жоқ, тек қана түсіну керек

 

 

Берілген дәйексөз XX ғасырдың ұлы ғалымы, Нобель сыйлығының екі мәрте лауреаты Мария Склодовскаяның-Кюриге тиесілі. Күйеуі, Пьер Кюримен бірге ол өз өмірін радиоактивтілік құбылысын зерттеуге арнады. Жұмыс барысында радий және полоний сияқты элементтер ашылды. Олар толық белгісіз жағдайда жұмыс істеді, бұл жаңа құбылыстың не екенін және оның денсаулық пен мен қоршаған ортаға қалай әсер ететіні туралы мүлдем бейхабар еді. Олардың еңбектерінің нәтижесі адамзат өміріндегі жаңа дәуірдің ашылуы болып табылды. Қазіргі заманда радиоактивтілік құбылысы барлық жерде қолданылады: медицинада, ғылымда, техникада және т.б. Ядролық энергетика туралы қазір бүкіл әлем, біреу қорқынышпен, бірақ әркім біздің өмірімізге енген ядролық реакторлар туралы қандай да бір түсінікке ие және олардың рөлі күшейе түседі.

Қазақстан үшін ядролық өнеркәсіп бірінші кезекте уран кенін өндіруден тұрады. Алғашқы уран кен орындары Қазақстан аумағында XX ғасырдың 50-ші жылдарында табылған, қазір Қазақстан экономикасындағы уран өнеркәсібінің рөлі зор. Біздің аумақта уранның әлемдік қорының үштен бір бөлігі дерлік орналасқан, бұл саланың осындай қуатты даму мүмкіндігін қамтамасыз етті.

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің химия және химиялық технология факультетінің базасында х.ғ.д., проф. Бүркітбаев М.М. жетекшілігімен 20 жылдай бойы уран өнеркәсібінің қоршаған орта объектілеріне әсерін бағалау мәселелерімен, қоршаған ортаның түрлі нысандарында радионуклидтерді анықтау әдістемелерін жетілдіру, сондай-ақ ядролық-отын циклінің белгілі бір кезеңдерін жетілдіру мәселелерімен айналысатын радиациялық экология зертханасы жұмыс жасап келеді. Жыл сайын зертханада дипломдық, магистрлік және PhD-диссертациялар қорғалады. 2011 жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен Мария Склодовская-Кюри жылы деп жарияланып, ҚазҰУ-дың радиациялық экология зертханасына осы белгілі ғалым есімі берілді. Факультет холында М. Склодовская-Кюри мүсіні қойылған, ал жақын аудиторияда оның өмірі және шығармашылығымен танысуға болады

Аталған зертхананың жетістіктері өңірлік деңгейде ғана емес, халықаралық деңгейде де танымал болып, ондағы атқарылып жатқан ғылыми-зерттеу жұмыстары оң нәтиже беруде. Зертханада "Ғылым бейбітшілік үшін" НАТО, ЮНЕСКО, МАГАТЭ, ХҒТО бағдарламасы шеңберінде жобалардың орындалуына байланысты құрылған радиохимия және радиациялық экология саласындағы бірқатар жетекші институттармен ұзақ берік байланыстар қалыптасты.

2019 жылдың қараша айында зертханаға вице-Маршал Станислав Томчишин бастаған Польшаның Любуш воеводствосының делегациясы келді. Любуш воеводствоның әкімшілігі жыл сайын Ғылым мен білімді дамытуға өз университеттері үшін елеулі қаражат бөледі, ал радиохимиялық зерттеулер саласы олар үшін ерекше орын алады. Делегация зертхананың және жалпы факультеттің мүмкіндіктерімен танысты. М. Склодовский-Кюри атындағы радиациялық экология зертханасының меңгерушісі және қызметкерлерімен химия және химиялық технология факультетінің деканы Х. С. Тасибековтің қатысуымен алдағы жоспарлар мен мүмкін болатын бірлескен жобаларды талқыланды. Польша делегациясының өкілдері өздерінің отандастарының монументіне бас иіп, гүл шоқтарын қойды.

 

 

Басылым күні :  25.11.2019