«Қазақстан әдебиетіндегі прозаның дамуы»

23.11.2020

Көрулер: 1628

23 қараша, 2020 ж. күні фил.ғ. докторы, профессор А.Ж. Жақсылықов әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың филология және әлем тілдері факультетінің профессорлық-оқытушылар құрамымен өткізген «профессорлық сағатта» (онлайн) соңғы жиырма-отыз жылдағы «Қазақстан әдебиетіндегі прозаның дамуы» туралы дәріс оқыды. А.Ж. Жақсылықов дәрісті сұхбат түрінде жүргізді, ол өзінің қазақ прозасының аудармашысы ретіндегі жұмысының нәтижелері туралы айтты (өткен жылы Ә.Мекебаев, С.Сматаев, Т.Нұрмағамбетовтың романдарын орыс тіліне аударғпн), 2010 ж. аударма жасаған М.О. Әуезов «Көксерек» повесіне де қысқаша тоқталып өтті. Содан кейін баяндамашы соңғы ширек ғасырдағы Қазақстандағы орыс прозасының дамуын сипаттай отырып, негізгі тақырыпқа көшті.

         Осы кезеңдегі Қазақстандағы орыс және орыс тілдеріндегі прозаның жанрлары мен даму стилдерін типологизациялай отырып, ол келесі жанрларды анықтады: әңгіме, повесть, роман, сонымен қатар ол шартты түрде дискурс деп атаған стилистикалық тенденциялар: тарихи дискурс, экологиялық, мифологиялық, ауыл прозасы (дәстүрлі реализм) және постмодернизм. Сонымен қатар, А.Нұрпейісовтің «Соңғы парыз» дилогиясы, Р.Сейсенбаевтың «Отчаяние или мертвые бродят в песках» романы, Қанат Қабдрахмановтың романы және А.Әлімжановтың «Адамдар жолы» романын экологиялық дискурстар қатарына жатқызды.) Қазақ прозаиктерінің көпшілігін, мысалы, Дулат Исабеков, Сайын Мұратбеков, Қ.Ысқақов, Б.Нұржекеев, А.Асқаров, Д.Досжанов, О.Бөкеев, С.Асылбекұлы, А.Мекебаева, Е.Әлімжан, Ш.Бейсенова және басқаларын «Ауыл прозасы» деп аталатын (дәстүрлі реализм) бағытындағы жазушылар деп атады. Баяндамашы Д.Амантай, Т.Әбдіков, Т.Сәукетаев, Д.Накипов, А.Ыксан, О.Марк, И.Одегов, М.Земсков, Е. шығармаларын атай отырып, Қазақстандағы «постмодерндік әдебиет» тақырыбына егжей-тегжейлі тоқталды.

Баяндамашы сөзінің соңында Қазақстандағы орыс және орыс әдебиетінің бірнеше шығармаларын, атап айтқанда, Т.Сәукетаевтың «Мен жындымын» романын, Т.Әбдіковтің «Алауыздық соғысы» әңгімесін, В.Михайловтың «Ұлы жұттың шежіресі» повесін, С.Елубайдың «Ақбоз үй» трилогиясын, М.Мағауиннің «Жармақ» романын талдады.

А.Ж. Жақсылықовтың дәрісі үлкен қызығушылықпен тыңдалды, сұрақтар қойылды, содан кейін пікір алмасу болды. Проф. Абишева У.К, Абдуллина А.Б. дәріске қатысты өз пікірлерін білдірді.