Ақпар хат

2023 жылдың 21-25 ақпан аралығында әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Журналистика факультетінің «Медиасфера» гуманитарлық зерттеулер ғылыми орталығы Бүкіләлемдік радио күніне және Қазақстан Республикасы мен БҰҰ-ның ынтымақтастығының 30 жылдығына арналған «РАДИО ҚҰТҚАРУШЫ РӨЛІНДЕ: РАДИО ЦИФРЛЫҚ ҚОҒАМДАҒЫ ШИЕЛЕНІСТІ АЗАЙТУҒА ҚАЛАЙ КӨМЕКТЕСЕДІ?» атты Х Халықаралық журналистика және коммуникация қысқы мектебін ұйымдастырады.

2014 жылдан бастап әл-Фараби атындағы ҚазҰУ журналистика факультеті ЮНЕСКО Алматы Кластерлік Бюросының қолдауымен Халықаралық журналистика және коммуникация қысқы мектебін өткізіп келеді. Бүкіләлемдік радио күніне күніне арналған аталмыш шара дәстүрге айналды.

2023 жылдың 13 ақпанында он екінші рет атап өтілетін Бүкіләлемдік радио күнінің тақырыбы – «Радио және бейбітшілік».

Соғыс бейбітшілікке қарсы. Ол елдер немесе ел арасындағы әртүрлі топтардың қарулы қақтығысын білдіреді. Сондай-ақғ соғыс ақпарат арқылы таратылатын идеологиялық көзқарастар қақтығысында көрінуі мүмкін. Идеологиялық көзқарастар белгілі бір контексте шиеленісті күшейте алады. Кейде Бейбітшілікті сақтай алады.


Мысалы, сайлаудың турбулентті немесе тыныш өтуіне, ұлтшылдық қақтығыстың өршуіне немесе баялауына әсер етеді. Жаңалықтарды жеткізу және көпшілікке хабарлай отырып, радиостанциялар ішкі және халықаралық жағдайға және шешім қабылдау процестеріне әсер етеді. Қоғамдық пікір мен дискурсты қалыптастырады.


Радио қақтығыстарды арттыруға қабілетті. Дегенмен іс жүзінде кәсіби радио қақтығыстарды немесе шиеленісті жеңілдетуге, олардың өршуіне жол бермеуге немесе татуласу мен қалпына келтіру келіссөздерін жүргізуге ықпал етеді.

Қоғамда белгілі бір шиеленіс болған жағдайда, тиісті бағдарламалар мен тәуелсіз жаңалықтар репортаждары тұрақты демократия мен тиімді басқарудың негізін қалады, өйткені олардың авторлары болып жатқан оқиғалар туралы мәліметтер жинайды, азаматтарға бейтарап және фактілерге негізделген ақпарат береді, міндеттерді түсіндіреді және қоғамдағы әртүрлі топтар арасында диалог құруға ықпал етеді.


«...Соғыс туралы ойлар адамдардың санасында пайда болады, сондықтан Бейбітшілікті қорғау идеясы адамдардың санасында қалыптасуы керек". ЮНЕСКО жарғысы, 1945 жылы 16 қарашада Лондонда қабылданды.

Сондықтан тәуелсіз радионы қолдау бейбітшілік пен тұрақтылықты қамтамасыз етудің ажырамас бөлігі ретінде қарастырылуы керек. 2023 жылы ЮНЕСКО Бүкіәлемдік радио күні тәуелсіз радио қақтығыстардың алдын алу мен бейбітшілік тірегінің бірі екеніне ерекше мән береді.

Радионың қақтығыстардың алдын алудағы

және бейбітшілікті құрудағы рөлі

Радио бейбітшілікті сақтау мен өтпелі процесті ұйымдастырудың негізгі шарттарының бірі болып табылады. Күн тәртібін қалыптастыру және негізгі қызметтерді ұсыну функциясының шеңберінде ол алаңдаушылық тудыратын және билік пен азаматтардың назарын талап ететін мәселелерге баса назар аударады және олардың өзектілігін айқын көрсетеді.

Бағдарламаны белгілі бір жолмен құру және редакциялық тақырыптарды таңдау арқылы кәсіби радио жанжалдың дамуының негізгі себептері мен факторларымен жұмыс істейді, олардың зорлық-зомбылыққа айналуына жол бермейді. Белгілі бір проблемаларға арналған бағдарламалар қоғамның кемшіліктерін, құрылымдық теңгерімсіздіктерді, кедейлікті, ресурстар немесе аумақтар туралы дауларды, сыбайлас жемқорлықты, қару-жарақ жарысын және т.б. жариялауға ықпал етеді, журналистік стандарттарға сәйкес қақтығыстың негізінде жатқан факторларды және реттеу нұсқаларын зерттейді.


Радионың редакциялық материалдары кейде жағдайды дұрыс бағаламау, үгіт-насихаттың күшеюі, нақты қайшылықтардың тез өсуі, кейбір аудандардағы шиеленістің күшеюі және т. б. сияқты соғыс қимылдарына серпін беретін факторлар туралы ескертуі мүмкін. т. б. бұл жұмыс жеккөрушілікке, кек алуға немесе қару алуға қарсы тұру факторларының бірі болуы мүмкін.


Қақтығыстың алдын алуға және бейбітшілікті құруға радиостанциялардың шұғыл репортаждары емес, радио саласында жұмыс істейтін мамандардың азаматтар алдындағы жауапкершілігі, фактілерді тексеру, репортаждардың дәлдігі, тепе-теңдігі және барлық жаңалықтар мен бағдарламалардың артында тұрған журналистік тергеулер ықпал етеді.


Коммерциялық, идеологиялық немесе саяси ықпалдан босату радионың бейбітшілікті қамтамасыз етудегі рөлін күшейтеді. Сонымен қатар, диалог мәдениетін хабар тарату бағдарламасын құрайтын мамандардың ынтымақтастығының әртүрлі әдістері, атап айтқанда, студияға қоңырау шалу, ток-шоу, тыңдаушылар форумы және т.б. сияқты бағдарламалардың кең қатысуына және өзара әрекеттесу форматтарына негізделген, олар әрдайым айқын емес мәселелерді, соның ішінде келіспеушіліктерді эфирде демократиялық түрде талқылауға мүмкіндік береді.


Осылайша әрекет ете отырып, кәсіби тәуелсіз радио демократияны нығайтады және тұрақты әлемге негіз жасайды. Сондықтан оны жанжалдардың алдын алу және бейбітшілік құру стратегияларында жиі ескеру қажет және ақпарат құралдарына көмек көрсету кезінде оған назар аудару қажет.

Тәуелсіз радионы қолдау

Радионың қоғамға көрсетілетін қызметтерінің тарихы журналистік стандарттарды арттыру және радионың әлеуетін нығайту бейбітшілікті қамтамасыз етуге инвестиция ретінде қарастырылуы керек екенін көрсетеді. Радионы қолдауды әр түрлі тәсілдермен көрсетуге болады: төтенше қаржыландыру желісі бойынша немесе радионың сектор ретіндегі құрылымдық көмегі арқылы, тиісті заңдар мен нормаларды қабылдауды ынталандыру, радиостанциялардың плюрализмі мен әртүрлілігіне жәрдемдесу, олардың тәуелсіздігін қорғау, қолайлы салық салу немесе радионың жалпы қаржылық өміршеңдігі үшін жағдай жасау және т. б.


Әйтпесе, радио саналы түрде немесе байқаусызда жанжал динамикасын арттыруға ықпал етуі мүмкін, ал оның себебі тұрақсыз редакциялық саясат, белгілі бір басшыларға немесе иелеріне адалдық, цензура, бақылау, өзін-өзі цензура, терроризмге қарсы заңдар, ұйымдасқан қылмыс және т. б.

Тәуелсіз радиостанцияларды қолдауды олардың бейбітшілікті қамтамасыз етудегі маңызды рөлін мойындау үшін қазірдің өзінде арттыру қажет.

БҮКІЛӘЛЕМДІК РАДИО КҮНІ МЕРЕКЕСІ

2023 ЖЫЛ

Құрметті әріптестер, достар!

Сіздерді Х-шы қысқы журналистика және коммуникация мектебі күндері қуанышпен қарсы аламыз! Шара Алматы облысы Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық паркі Белбұлақ шатқалындағы «Тау-Тұран» білім беру-сауықтыру кешенінде, офлайн режимінде өтеді. Қысқы мектепке Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Бангладеш, Ауғанстан және Қытайдан студенттер, оқытушылар мен журналистер қатысады деп күтілуде.

Байланыс:

Алматы қ., әл-Фараби даңғылы, 71 әл-Фараби атындағы ҚазҰУ

Журналистика факультеті

Баспасөз және электрондық БАҚ кафедралары

саяси ғылымдарының докторы, профессор

Сұлтанбаева Гүлмира Серікбайқызы

Telegramm, Whatsapp: +77073777049

e-mail: winterschoolkz@gmail.com

Журналистика және коммуникация қысқы мектебіне қатысу шарттары

Оқытушылар мен қызметкерлер үшін-күніне тамақтану үшін 6000 теңге + тұру үшін 4000 теңге - тәулігіне 10000 теңге. Студенттер үшін-күніне тамақтану үшін 6000 теңге + тұру үшін 2000 теңге – тәулігіне барлығы 8000 теңге

Тау-Тұран әкімшілігінің телефоны:

+7 707 306 0677