Бұл қашықтықтан оқыту қайдан келді?

Қашықтан оқытудың алғашқы әрекеттерінің бірі 1728 жылы байқалды. Бұл «Бостон» газетінде (АҚШ) «Жаңа оқыту әдісі» пәнінің мұғалімі Калеб Филипс почта арқылы апта сайын сабақ үйренгісі келетін студенттерді іздеді.

Қазіргі түсініктегі алғашқы қашықтықтан оқыту әдісі пайда болғанға дейін 100 жылдан астам уақыт өтті, оны 1840 жылдары сэр Исаак Питман (Англия) енгізді, ол қашықтықтан стенография жүйесін оқытты, почта арқылы мәтіндер жіберді және оқушылардан пікірлерін хат түрінде алды.

Америка Құрама Штаттарында алғашқы сырттай оқыту мектебі «Үйде оқытуды насихаттау қоғамы» 1873 жылы құрылған. Мектептерде қашықтықтан оқыту үлкен танымалдылыққа ие болды және кейіннен жоғары оқу орындарына берілді. Прогрессивті дәуірде білім беру басымдыққа ие болды, сондықтан американдық орта мектептер мен колледждер жылдар ішінде айтарлықтай кеңейді.

Қашықтықтан білім берудегі ең үлкен жаңалықтардың бірі 1969 жылы Ұлыбританияда қашықтықтан білім беру университетінің ашылуы болды - Ұлыбританияның ашық университеті, ол оқу ақысының төмендігін және сабаққа жиі қатысу қажеттілігінің болмауына байланысты оның қол жетімділігін көрсетті. Шетелде қашықтықтан оқыту бағдарламасы бар басқа әйгілі университеттер: Оңтүстік Африка университеті (Оңтүстік Африка, 1946), Хагендегі Ферн Университеті (Германия, 1974), Ұлттық Технология Университеті (АҚШ, 1984), Хаген ашық университеті (Германия), Кейптаундағы INTEC колледжі (Оңтүстік Африка Республикасы), қашықтықтан оқыту бойынша Испан ұлттық университеті, ашық бизнес мектебі, Британдық ашық университеті, Австралиялық аумақтық ақпараттық желісі және т.б.

Қазақстанда соңғы жылдары қашықтықтан оқыту технологияларын қолдану басталды (оны сырттай оқумен шатастырмаңыз). Қазір Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігінің мәліметі бойынша оларды 71 университет қолданады. Елімізде 130-дан астам жоғары оқу орны бар.

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің оқу процесінде қашықтықтан білім беру технологияларын белсенді қолданады. Бұл елдің кез келген жерінде бола отырып таңдаған мамандықты алуға ыңғайлы әдіс. Заманауи технологиялар лекция тыңдауға және тіпті онлайн режимінде емтихан тапсыруға мүмкіндік береді. Көптеген оқытушылар қашықтықтан оқыту әдістерін қолдана отырып студенттермен үздіксіз жұмыс жасайды. Бұл әдістер мүмкіндігі шектеулі адамдарға, сондай-ақ халықаралық ғылыми тағылымдама бағдарламасы бойынша елден тыс жерлерге сапар шеккен студенттерге ыңғайлы.

Әрине, COVID-19-ның таралуына байланысты кенеттен оқшаулану біздің әдеттегі уақыт кестеміз біршама өзгерді, көптеген қосымша жұмыстар пайда болды, бірақ біз бұл уақытша қиындықты жеңе аламыз, бұл заманның талабы. Бізге қарағанда мектеп мұғалімдері мен оқушыларына қиын болды. Біздің білім беру жүйесі үшін қашықтықтан оқытуға жаппай көшу өте үлкен міндет болды. Бірақ менің ойымша, жоғары оқу орындары бұл тұрғыдан ең жақсы дайындалған және көшбасшылар қатарында әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті болды.

Айта кету керек, қашықтықтан оқытудың артықшылықтарымен қатар бірқатар кемшіліктерін де ескеру қажет: оқытушылармен және басқа студенттермен жеке қарым-қатынас жасаудың минималды деңгейі (әркімнің жеке ерекшеліктеріне сәйкес келмейді); жоғары сапалы интернет байланысы бар компьютерге үнемі қажеттілік; сонымен қатар студент қатаң өзін-өзі тәрбиелеу және өзін-өзі бақылауы керек, әйтпесе сабақ барысында тиісті әсер болмайды.