USAID Аймақтық су және қоршаған орта жобасы туралы

2022 жылдың желтоқсан айы мен 2023 жылдың наурыз айы аралығында Орталық Азияның жас ғалымдары арасында су ресурстары, қоршаған орта және басқа да байланысты салалардағы зерттеулерді әзірлеу және енгізу мақсатында байқау өткізілді. Байқау Орталық Азиядағы су ресурстарын басқарудағы техникалық әлеует пен аймақтық ынтымақтастықты нығайтуға, соның ішінде су ресурстарын кешенді басқаруды (СРРБ) және су-энергетика-азық-түлік қауіпсіздігі-қоршаған орта байланысы (WEFE) тәсілін ілгерілету мәселелерін көтеруге бағытталған. Су ресурстары және қоршаған орта жөніндегі USAID өңірлік жобасына қатысушыларды іріктеу нәтижелері 2023 жылдың сәуірінде белгілі болды.

Зерттеу конкурсының негізгі мақсаты Орталық Азия елдерінің жас ғалымдарының су ресурстары, қоршаған орта және басқа да байланысты салалардағы зерттеулерді әзірлеуге және енгізуге, соның ішінде СРРБ және WEFE nexus тәсілін ілгерілету мәселелеріне қызығушылығын арттыру болды.


Байқаудың бірнеше тақырыптық бағыттары болды, олардың ішінде: климаттың өзгеруі және экологиялық проблемалар, басқарудағы инновациялық тәсілдер, трансшекаралық, саяси және әлеуметтік-экономикалық мәселелер. Жобаны жүзеге асыру 1 жылға есептелген, жобанын аяқталуы 2024 жылдың маусым айына жоспарланған. Жобаның негізгі мақсаты: су ресурстары бойынша ғылыми жарияланымдар санын арттыруға және WEFE байланысын ілгерілетуге баса назар аудара отырып, су ресурстарын (трансшекаралық) басқару, гидроэнергетика, азық-түлік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау саласындағы ғылыми зерттеулерге қолдау көрсету болды. Орталық Азия ғалымдарының халықаралық журналдарға көзқарасы. Жоба аясында жас ғалымдардың аймақтық ынтымақтастығы үшін платформалар құрылды, бұл жоба үшін Орталық Азия ғалымдарының халықаралық ғылыми қоғамдастықта қатысуын арттыру маңызды. Бұл жоба өзекті әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге жастарды тартудың маңыздылығын атап көрсетеді, жас ғалымдарды қолдау мақсатында жоба аясында байқау жеңімпаздарына 5000 АҚШ доллары көлемінде гранттар бөлінді. Орталық Азиядағы СРРБ, (трансшекаралық) су ресурстарын басқару, гидроэнергетика, азық-түлік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау салаларында жұмыс істейтін жас ғалымдарды тартуға ерекше назар аударылды. Байқау жеңімпаздарының бірі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің география және табиғатты пайдалану факультеті метеорология және гидрология кафедрасының 3 курс докторанты Гүлсара Ержанқызы Монкаева болды. Жоба аясында Монкаева Г.Е. «Қазіргі заманғы климаттың өзгеруі нәтижесінде Іле-Балқаш бассейнінің су бетінен булану мөлшерін бағалау» атты өзекті тақырып ұсынылды. Қазіргі уақытта климаттың өзгеруі нәтижесінде су ресурстарының таралу цикліндегі өзгерістерді зерттеу өте өзекті мәселе болып табылады, бірақ су ресурстарын есептеу үшін тек жер үсті және жер асты ағындары туралы мәліметтер болуы керек, сонымен қатар су бетінен булану мөлшері. Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар Орталық Азия елдерінде су бетінен булануды бақылау желісі жеткіліксіз болғандықтан, бұл зерттеу маңызды және өзекті жұмыс болып табылады.

Басылым күні :  20.10.2023