Соңғы жылдары, аквакультурадағы бекіре тұқымдас балықтарының өндірісі әлемдік нарықта уылдырыққа деген үлкен сұранысқа байланысты айтарлықтай өсті. Алайда антибиотиктерді кеңінен және жиі бақылаусыз қолданудың салдарынан антибиотиктерге төзімді бактериялардың санының күрт өсуі, балықтар арасында аурудың өршуінің және өлімнің артуының негізгі себебі болып табылады. Көбінесе Aeromonas және Pseudomonas бактерия түрлері негізгі патогендер ретінде белгілі болды. Осы себепті дәрі-дәрмекке төзімді патогендермен күресудің жаңа стратегиялары шұғыл түрде қажет. Эндолизиндер антибиотиктерге мүмкін балама болып табылады. Олар бактерияларды, олардың физиологиялық күйіне немесе антибиотиктерге төзімділігіне қарамастан, эффективті тұрғыда және тез өлімге әкеледі.

Жобаның мақсаты:

Жоғары литикалық белсенділігі бар бастапқы және құрастырылған химерлік эндолизиндердің P. fluorescens, P. putida, A. hydrophila, A. salmonicida және A. sobria грам-теріс патогенді бактерияларға қарсы терапевтік потенциалын зерттеу.

Жобаның міндеттері:

1. Инфекцияланған бекіреден бактерияларды бөліп алып, оның ішінен P. putida, P. fluorescens, A. hydrophila, A. salmonicida және A. sobria бактерия патогендерін физиологиялық, биохимиялық және молекулалық тәсілдер арқылы идентификациялау.

2. Аквакультурада бекіре тұқымдас балықтарының ауруларын тудыратын бактериалды патогендерге қарсы жоғары литикалық белсенділігі бар химерлік эндолизиндерді құрастыру.

3. Бастапқы және жаңа химерлік эндолизиндердің антибактериалды белсенділігіне in vitro және in vivo жағдайда сипаттама беру.

Күтілетін нәтижелер:

Бекіре тұқымдас балықтардың аквакультурасының дамуы өлімге әкелетін антибиотиктерге төзімді бактериялар тудыратын аурулардың өршуімен қатар жүреді.

Осыған орай, осы жобада «Тәжірибелік-өнеркәсіптік акваөсіру өндірісі оқу-ғылыми орталығы» ЖШС (Орал қ., Қазақстан) жиналған ауру бекіре тұқымдас балықтардың (Acipenser baerii) сыртқы зақымданулары мен ішкі мүшелерінен патогенді бактериялардың үлгілері бөлініп алынды.

Толық ұзындықтағы 16S рРНҚ гендерінің және гираза бета суббірлігі генінің (gyrB) секвенирлеуін және GenBank-тегі Pseudomonas және Aeromonas өкілдік түрлерімен изоляттардың арасындағы байланыстың филогенетикалық талдауын пайдалана отырып, біз оқшауланған штаммдарды A. salmonicida, A. bestiarum, A. hydrophila, A. veronii, P. parafulva және P. протегендер. A. hydrophila және A. salmonicida изоляттарында патогенділікке байланысты он вируленттілік геннің жетеуі анықталды.

Антибиотиктерге сезімталдық сынағы барлық штаммдардың пенициллиндер, цефалоспориндер, линкомициндер және рифамициндер тобының антибиотиктеріне төзімді екенін көрсетті.

Бекіре тұқымдас балық шаруашылығында бекіре тұқымдас балықтардың ауруын тудыратын бактериялық қоздырғыштарға қарсы литикалық белсенділігі жоғары химерлі эндолизиндер жасалды. Жаңа бактерияға қарсы препараттың грамтеріс және антибиотиктерге төзімді бактериялар тудыратын бекіре тұқымдас балықтардың бактериялық ауруларын емдеудегі оң әсері көрсетілген.

Жобаның мақсаты:

Осы жобада біз алғаш рет TORC1 сигналдық жүйенің компоненттерін кодтайтын T. aestivum болжамды гендерін бөліп алуды және оларға молекулярлық сипаттама жасап, бұл жүйенің бидай дәндерінің өніп-өсуін реттеудегі ықтимал рөлін анықтауды жоспарлап отырмыз.

Жобаның міндеттері:

1. TORC1 сигналдық жүйесінің компоненттерін, яғни TOR, Raptor және LST8 кодтайтын T. aestivum гендерін бөліп алу және молекулалық сипаттама жасап, ол гендердің экспрессиясын талдау.

2. Бидай TOR сигналдық кешеніне, оның компоненттерін айқындау және TaTOR кешеніне функционалды талдау жасау арқылы сипаттау.

3. Бидай тұқымдарының ерте өніп-өну кезеңінде гормонға тәуелді белоктардың трансляциясын реттеудегі TaTOR сигналдық жүйесінің рөлін зерттеу.

Күтілетін нәтижелер:

Осы жобада алғаш рет TORC1 сигналдық жүйесінің компоненттерін кодтайтын болжамды T. aestivum гендерінің молекулалық сипаттамалары және олардың бидай тұқымының өнуін реттеудегі рөлі оқшауланып анықталды.

Зерттеу нәтижесінде TORC1 сигналдық жолының бидайдың Triticum aestivum кодтаушы компоненттерінің болжамды TOR, Raptor және LST8 гендері оқшауланды және сипатталды.

Бұл гендердің бидайдың әртүрлі мүшелеріндегі экспрессиясы нақты уақыт режимінде RT-ПТР және иммуноблоттау әдістерін қолдана отырып, алынған антиденелермен TaTOR, TaRAPTOR және TaLST8-ге қарсы зерттелді.

Рекомбинантты GST-TOR-HEAT-қайталаудың His-TaRaptor-пен, GST-TaS6K1-мен His-TaRaptor-пен өзара әрекеттесуінің in vitro және in vivo талдаулары алынды. GA және TOR ингибиторларының рибосомалық ДНҚ транскрипциясына, in vivo GA-индукцияланған ақуыз синтезіне әсері және тұқымнан көшетке, соның ішінде алейрон жасушаларына көшу кезінде GA және ABA-ның полисома профиліне әсері зерттелді және мРНҚ байланысты полисомалар келесі секвенирлеу әдістері арқылы анықталды.