Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаевтың 2020 жылғы 24 қарашадағы №456 "саяси қуғын – сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссия туралы" Жарлығына сәйкес саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссия (бұдан әрі-мемлекеттік комиссия) құрылды, оның негізгі міндеті саяси қуғын-сүргін құрбандарын заңдық және саяси оңалту болып табылады. Осыған байланысты Алматы қаласында жұмыс топтары құрылып, №1 жұмыс тобының жетекшісі болып з.ғ.д. тағайындалды. Забих Шолпан Арапбайқызы (Азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу, еңбек құқығы кафедрасы).
Бұл ірі ғылыми жоба ұйымдастыру, зерттеу және ақпараттық-түсіндіру сипатындағы маңызды бағыттар бойынша жұмыс жүргізеді. Көрнекті қазақстандық ғалымдар Алматы, Алматы облысының мұрағаттарындағы құжаттарды зерделеу арқылы өткен тарихи кезеңнің әділ көрінісін жасайды, сондай-ақ шет мемлекеттердің мұрағаттарындағы материалдарды зерделеу жоспарлануда.
Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні қарсаңында, 29 мамыр, Алматы қаласы әкімдігінің ұйымдастыруымен "Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін 1920-1950 жж. Қайтарылған есімдер" тақырыбында "дөңгелек үстел" өтті, оның offline жұмысына ғалымдар, әкімдік өкілдері, қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттік мұрағаттар басшылары қатысты (басқа да өңірлік қатысушылар конференцияға online режимінде қосылды). Әлихан Бөкейханов бастаған алашордашылар – Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов, Жақып Ақпаев, Мұстафа Шоқай, Халел Досмұхамедов, Жаһанша Досмұхамедов және басқа да көптеген адамдардың жаппай саяси қуғын-сүргіні мен жан түршігерлік ашаршылық миллиондаған жазықсыз адамдардың өмірін қиды. Қатысушылар саяси қуғын-сүргін құрбандарын бір минут үнсіздікпен еске алды. Сондай – ақ, ғылыми және қоғамдық зиялы қауыммен кездесуге Мұхамеджан Тынышбаевтың ұлы-Шейх-Әли Дәулет Мұхамеджанұлы келді; ол алашордашылар мен оның отбасының қайғылы тағдыры туралы айтып берді.
1929-1933 жылдар аралығында екі миллионға жуық адам қайтыс болып, тағы бір миллионға жуық адам елден кетуге мәжбүр болды. Қазақстан аумағында қуғын-сүргінге ұшырағандар мен олардың отбасы мүшелері қатыгез жағдайда болған 15 лагерь құрылды. Қуғын-сүргінге тек қазақтар ғана емес, басқа этностардың 1,5 миллион өкілдері де ұшырады. Аталған іс-шара аясында "Алаш Орда" қайраткерлерінің, поляк дипломаттарының, сондай-ақ Ұзақбай Құлымбетов, Ораз Жандосов сияқты басқа да тұлғалардың қайғылы тағдырларын ашатын көптеген баяндамалар оқылды. Ш. Забих "Саяси қуғын-сүргін құрбандары: көрнекті қайраткер "Алаш-Орда" Жаһанша Досмұхамедовтың қайғылы тағдыры " тақырыбында сөз сөйледі. "Дөңгелек үстел" соңында саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау бойынша одан арғы жұмыстарды жүргізу жөнінде пікір алмасу өтті.

Жарияланған күні: 31.05.2021