Жоба № AP09057847 Қазақстан Республикасын цифрландыру жағдайында білім экономикасын қалыптастыру және дамыту: тұжырымдамалық негіздері және іске асыру перспективалары.

21.12.2021

Көрулер: 2072

Әлеуметтік-экономикалық дамудың қазіргі кезеңі білім экономикасының қалыптасуымен сипатталады және ғылымды қажетсінумен, ғылыми зерттеулерге инвестициялардың өсуімен, қоғамдық өндірістің зияткерлік дамуымен сипатталады. 

Қазіргі уақытта болып жатқан дағдарыс процестері әлеуметтік салада, атап айтқанда білім беру мен денсаулық сақтауда, сондай-ақ халыққа мемлекеттік қызмет көрсету кезінде цифрлық технологияларды енгізу және қолдану қажеттілігін ескере отырып, мемлекеттің экономикалық саясатын жедел ден қоюды және түзетуді талап етеді.

Ақпараттық - коммуникациялық технологиялар секторының өсуі - білім экономикасына көшуді қамтамасыз ететін маңызды процестердің бірі. Ақпарат пен білім өзара байланыста болғанда экономикалық өсудің, жоғары технологиялық салаларды басым дамытудың, елдің бәсекеге қабілеттілігін және халықтың өмір сүру сапасын арттырудың ең маңызды факторларына айналады.

Ең маңызды проблемалардың бірі экономикалық ресурстардың шектеулігі болып табылады. 

Бұл жағдайда ақпараттық ресурстар мен білім өндірісі арқылы экономикалық өсу қарқынын қамтамасыз ету экономиканың стратегиялық мақсаттарына қол жеткізудің басым міндеттерінің бірі болып табылады.

Мәселе ретінде, біз Қазақстанда зияткерлік потенциалды басқарудың, оны дамытудың, пайдаланудың және іске асырудың бекітілген жүйесі жоқ екеніне назар аударамыз.

Жаңа – ақпараттық-зияткерлік өндіріске және ғылыми жұмыстардың нәтижелеріне көшу, олардың әзірлемелерін капиталдандыру қажет. Бұл жағдайда білім экономикасын қалыптастыруға және елдің экономикалық тұрғыда бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге болады. 

Жобаның мақсаты - Қазақстан Республикасындағы тұрақты экономикалық өсуге және адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін цифрландыру және коронавирустық дағдарыс жағдайында білім экономикасын қалыптастыру және дамыту бойынша теориялық ережелер мен практикалық ұсыныстарды әзірлеу.

Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:

2021 жылға:

Білім экономикасына негізделген қоғам туралы тұжырымдамалық идеялар жалпыланған және әдеби дереккөздердің кең тобын зерттеу нәтижесінде білім экономикасы ұғымына өзіндік түсінік берілген, ҚР БжҒМ Білім және ғылым саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған журналда мақала жарияланған. (И.В. Мищенко, В. В. Мищенко, И. С. Бианчи пандемия жағдайында білім мен жоғары технологиялар экономикасына көшу: Ресей тәжірибесі"// ҚазҰУ Хабаршысы. Экономика Сериясы №2, 2021 жыл. – Алматы, Қазақ университеті. Б. 85-93). Білім экономикасы ұғымы, оның мәні мен негізгі сипаттамалары анықталды. Ақпарат және білім санатының өзара байланысы; экономиканы цифрландыру қарастырылды. Білім экономикасының негізгі бағыттары мен көріністерін зерттеу негізінде цифрландыру жағдайында өндіріс пен басқаруды ұйымдастырудың жаңа формалары ұсынылды, авторлық куәлік алынды (Н.А.Товма Білім экономикасы. // Авторлық куәлік, тіркеу нөмірі 18649. Ұлттық зияткерлік меншік институты, 11.06. 2021 жыл.). Білім экономикасы мәселелері бойынша отандық және шетелдік авторлардың әдеби көздері жан-жақты зерттелді. Бірыңғай институционалдық жүйені қалыптастыруға кедергі келтіретін институционалдық кедергілерді анықтауға мүмкіндік беретін білім экономикасын көрсетудің негізгі бағыттары мен нысандары қарастырылды. Шетелдік тәжірибені талдау негізінде шет елдердегі білім экономикасын мемлекеттік қолдау құралдары анықталды, Қазақ университеті баспасында монография шығарылды (Товма Н.А. білім экономикасын дамытудағы шетелдік тәжірибе: монография / Монография – Алматы: Қазақ университеті, 146 б. - 9,12 б. б.). Шет елдерде білім экономикасының қалыптасу тәжірибесі зерделенді және жүйеленді.

ҚР БҒМ КӨКСОН ұсынған журналда 1 мақала жарияланған, авторлық куәлік, 1 монография және халықаралық конференция материалдарында 3 мақала жарияланған.

2022 жылға:

Қазақстан Республикасында «білімге негізделген экономиканы» мемлекеттік реттеудің жаңа бағыттары мен әдістері ұсынылады. Аяқтау формасы - мақала білім және ғылым саласындағы сапа кепілдігі комитеті ұсынған журналда жарияланады. Даму эволюциясы зерттелетін болады және Қазақстан Республикасында білім экономикасын қалыптастырудың негізгі проблемала-ры айқындалады. Білім экономика-сын мемлекеттік реттеудің қазіргі жағдайы зерттелетін болады, бұл ретте білім экономикасының элемент-терін тәжірибеге кезең-кезеңімен енгізе отырып, мемлекет пен бизнестің функция-ларын нақтылау қажет. Қолданыста-ғы әдістерді зерделеуге негізделген білім экономикасының жаңа жүйесі экономикалық білім тәжірибесі-нде білім экономикасының элементтерін сынауға мүмкіндік береді. Аяқтау формасы - мақала Scopus деректер қорында индекстел-ген, 35 проценти-льден жоғары  журналда жариялана-ды және монография Қазақ университетінің баспасында жариялана-ды. Цифрлан-дыру аясындағы білім экономикасын өлшеудің қолданыста-ғы әдістері мен жүйелері жан-жақты зерттелінеді.

2023 жылға:

Қазақстан Республикасында цифрлық технологияларды қолдану негізінде білім экономикасының моделі әзірленетін болады.Аяқтау формасы - монография Қазақ университеті-нің баспасында жарияланады және - мақала білім және ғылым саласындағы сапа кепілдігі комитеті ұсынған журналда жарияланады. - білім экономикасы-ның қолданыстағы модельдері зерттеледі, олардың кемшіліктері анықталады. Экономикалық өсуді қамтамасыз етуге және цифрландыру және коронакризис жағдайында Қазақстан Республикасы адамдарының өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал ететін білім экономикасының элементтерін енгізуді жетілдірудің ықтимал бағыттары анықталатын болады. Экономикалық өсуді қамтамасыз етуге және цифрландыру және коронакризис жағдайында Қазақстан. Республикасы адамдарының өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал ететін білім экономикасы-ның элементтерін енгізуді жетілдірудің ықтимал бағыттары анықталатын болады.Аяқтау формасы: мақала Scopus деректер қорында индекстелген, 35 процентильден жоғары журналда басылады. -Қоғам үшін қол жетімді цифрлық платформаларды қолдана отырып, ақпараттандыру, жинау және өңдеудің тиісті технологиялары жасалады.

Зерттеу тобының мүшелері:

1.Товма Наталья Александровна – жоба жетекшісі, жетекші ғылыми қызметкер, э.ғ.к. Фараби, м.а. «Бизнес-технологиялар» доценті. Хирш индексі Scopus - 4, Web of Science Researcher ID N-8698-2017, Scopus ID - 56530735400, https: //www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId = 56530735400, https: // www. webofscience.com/wos/author/record/42583659,ORCID идентификаторы: 0000-0002-9114-6923.

2.Бианчи, Исайас – жетекші ғылыми қызметкер, доктор (PhD), Санта-Катарина штаты университетінің (Флорианополис, Бразилия) доценті және Аль-Экономика және бизнес жоғары мектебі бизнес технологиялары кафедрасының шақырушы-профессоры. Фараби атындағы ҚазҰУ. Scopus негізіндегі Хирш индексі - 5, WoS бойынша H индексі - 2., Scopus ID - 57014879700, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57014879700, Researcher ID Web of Science - L- 9990 -2015, ORCID идентификаторы: https://orcid.org/0000-0001-5480-0642.

3.Мищенко Инна Владимировна – жетекші ғылыми қызметкер, э.ғ.к., доцент, Алтай мемлекеттік университеті (Барнаул қ., Ресей Федерациясы). https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57226784931, https://orcid.org/ 0000-0002-1449-3702.

4.Тлеппаев Арсен Молдағалиұлы – жетекші ғылыми қызметкер, доктор (PhD), Қазақстан-Герман университетінің доценті. Scopus негізіндегі Хирш индексі - WoS бойынша 4.H индексі - 3. ResearcherID Web of Science нөмірі: N-5399-2017, Scopus ID 57189999678, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId= 57189999678 , https: //www.webofscience.com/wos/author/record/8620554, ORCID идентификаторы: https://orcid.org/0000-0001-9754-3383,

5. Площай Александр Георгиевич – жетекші ғылыми қызметкер, экономика ғылымдарының кандидаты, Еуразиялық технологиялық университетінің доценті.

6. Шуренов Нұрсұлтан Бекетұлы – «Бизнес технологиялары» кафедрасының кіші ғылыми қызметкері, аға оқытушысы. Scopus негізіндегі Хирш индексі = 1. Scopus ID - 57211334673, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57211334673, https://www.webofscience.com/wos/author/record/45683 , ORCID идентификаторы: https://orcid.org/0000-0003-2453-080X.

7. Мамаева Слушаш – әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ғылым бөлімінің кіші ғылыми қызметкері, экономисті.