2023 жылдың 21 ақпан күні Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Философия және саясаттану факультеті жалпы және қолданбалы психология кафедрасы Хельсинки қаласынан, Финляндиядан және Ресей, Санкт-Петербург қаласынан психологтардың халықаралық қатысуымен, онлайн форматта ZOOM платформасында «Біз бір-бірімізге жұмыста және отбасында қаншалықты сәйкеспіз: кибернометр анықтайды» атты тақырыпта іс-шара өткізді.

Вебинарда болған спикерлер: 1) Нещерет Татьяна Валентиновна, PhD Social Acmeology, психол. ғыл. канд., Санкт-Петербург қаласы Басқару компетенциялары орталығының доценті; 2) Белолы Василий Саввович, психолог-оқытушы, кеңес беруші, кибертренингтік технологиялар ауданындағы тәуелсіз зерттеуші, эксперт және 3) Белолы Надежда Александровна – кибертренингтер, шығармашылық бойынша мастер-класстар жетекшісі, тәуелсіз зерттеуші, көркем өнер көрмелерін ұйымдастырушы (Финляндия, Хельсинки қаласы).

Вебинарға қатысушылардың арасында Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Л.Н. Гумилев атындағы ЭҰУ, академик Е.А. Бөкетов атындағы ҚарУ, Қостанай және Семей қалалары ЖОО оқытушылары, студенттері, магистранттары мен докторанттары болды.

Вебинар ұйымдастырушысы және модератор жалпы және қолданбалы психология кафедрасының профессоры Кабакова М.П. болды.

Ұйымдастырушылар қатарында тағы жалпы және қолданбалы психология кафедрасының оқытушылары – профессор Бердібаева С.К., доцент Садвакасова З.М., аға оқытушысы Муса Қ.М. болды.

Өз баяндамасында В.С. Белолы бірлескен іс-әрекет пен қарым-қатынасты, тұлғааралық өзара әрекеттесу мен қатынастарды, сәйкестік пен үйлесімділікті зерттеудегі, сондай–ақ әлеуметтік-психологиялық процестер мәліметтерін аппараттық-техникалық модельдеуді дамытудағы - академик Б.Г. Ананьевтің шәкірті, Ленинградтық - Петербургтық психологиялық мектептің негізін қалаушы, кеңестік және ресейлік ғалым, психолог Николай Николаевич Обозовтың сіңірген еңбегін ерекше атап өтті. Сондай-ақ, Н.Н. Обозов әлеуметтік психологиядағы сәйкестік пен пысықталу құбылыстарын зерттеп, "талқылаған", "пысықталу" ұғымын енгізгенін атап өткен жөн.

Ресейлік спикеріміз Т. В. Нещерет бірлескен іс-әрекет процесін зерттеуге бірегей мүмкіндік беретін кибернометр деп аталатын құрылғының түрін айтып, көрсетті. Ресейде ол 50 жылдан бері белгілі, оның пайда болуы үш адамның есімімен байланысты: француздық Ломберже және екі ресейлік – Н.Н. Обозов және В.С. Белола. Құрылғы бір жағынан бірлескен іс-әрекет пен қарым-қатынасты зерттеуге, екінші жағынан оны аппараттық-техникалық модельдеуге мүмкіндік береді. Оның қолданылуы N. Obozov-тың "The Role of Cybertraning in Teaching Practical Management" жұмысында сипатталған.

Құрылғының конструкциясы да, қолданылуы да қарапайым. Құрылғының жұмыс жасайтын бетінде лабиринт көрсетілген. Басқару тұтқалары бар стержень бар, стерженьнің жоғарғы жағында сигнал шамы орналасқан. Сондай-ақ, бетіне қуат пульті және жұмыс уақыты мен қателер санын бақылауға арналған табло бекітілген. "Ойыншылар" бірлесе отырып, стерженьді лабиринт бойымен жылжытады. Міндет стерженьді тек басқару тұтқаларының көмегімен, стерженьді алмастан және лабиринт жолдарының шеттеріне тигізбестен жүргізу болып табылады.

Кибернометрде жұмыс жасауда құрылғыға арналған нұсқаулықта сипатталған бірқатар міндетті шарттар орындалуы керек.

Барлық спикерлердің пікірінше, кибернометрді қолдану тәжірибесі бірлескен іс-әрекеттің әртүрлі қырларын оқытуға бағдарланған (бірлескен тиімділік, жеке үлес және нәтиже үшін жауапкершілік, командалық жұмыс, ықпал ету, өкілдік ету, көшбасшылық, өзара билікті қолдану және т.б.). Осыған сәйкес, кибернометрді көптеген салаларда (отбасы, еңбек/оқу ұжымы, достар тобы) және әртүрлі жағдайларда бірлескен іс-әрекет пен қарым-қатынасты зерттеу және модельдеу кезінде қолдануға болады.

Кибернометр команда қалыптастыру тренингтерін ойын түрінде және кез-келген жағдайда өткізуге мүмкіндік береді. Кибернометр команда қалыптастыру психологиясын зерттеуге мүмкіндік береді. Ол команда құрудың, команда қалыптастырудың, командадағы өзара әрекеттесудің көрнекі процесін модельдейді, бірлескен жұмыстың уақыты мен дәлдігін өлшейді, топтағы адамдардың сәйкестіктерін анықтайды. Кибернометр команданың өзара іс-әрекетінің нәтижелілігін, оның ұйымшылдық, пысықталу және табыстылық дәрежесін, және оның бар иерархиялылығын (егер ол бар болса) көрсетеді. Алынған нәтижелер көрнекі және шынайы сандық деректерде көрсетілген.

Құрылғының басты артықшылығы, бұл өте мобильді және пайдалануда қарапайым. Құрылғының көлемі қарапайым ноутбуктің өлшемінен аспайды.

Қазіргі таңда кибернометрлердің бірнеше үлгілері бар. Балаларды кибернометрде 4-5 жастан бастап оқытуға болады. Кибертренингтердің қатысушылар саны 2-ден 9 адамға дейін.

Сонымен, кибернометр тек топтың күйін өлшеуге және команда қалыптасуын бақылауға мүмкіндік беріп қана қоймайды, сонымен қатар ойын процессінде команда мүшелерінің жақсы өзара әрекеттестігіне үйрету жүреді. 

Қазақстанда осы құрылғымен таныс адамдар бірен-саран екенін мойындауымыз керек. Атап айтқанда, бұл Гитихмаева Людмила – психолог, ҚазҰУ түлегі, қазірЛ.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ докторанты. Ол өзінің кибернометрмен жұмыс істеу тәжірибесімен бөлісті. Зерттеу мен оқытудың бұл әдісі өз пайдаланушыларын табады деп сенім білдіргіміз келеді.

Жалпы алғанда, техникалық қателіктерге қарамастан, халықаралық вебинар серпінді, мазмұнды, қызықты өтті. 1-ші кездесу, көрнекті орыс психологы Н.Н. Обозовтың идеяларын жалғастырушылармен танысу өтті.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жалпы және қолданбалы психология кафедрасы әртүрлі қалалар мен елдерден қатысқан вебинар спикерлерге үлкен алғысын білдіреді.