Мемлекеттердің пайда болуымен қазынаны басқаратын адамдар – алғашқы қаржыгерлер пайда болды. «Қаржы» термині тамплиарлар тұсында, XIII-XV ғасырларда Италия­ның сауда қалала­рын­да қолданыла бастады. Бүгінде инновациялық бизнесті дамытуда және оны цифрлан­дыруда қаржыгер мамандығының танымалдылығы артты. Олар компа­ния­ларға өзгерістер дәуірінде де нық тұруға көмектеседі.

Қазір компанияда бірде-бір маңызды шешім қаржыгердің қатысуынсыз қабылданбайды. Өйткені ол компанияға сандарға негізделген ақылды және саналы шешімдер қабылдауға көмек­те­сетін толыққанды серіктес.

Қаржыгерлер түрлі салаларда жұмыс істей алады: банк ісі мен аудиттен – FMCG-ге және IT-ға дейін. Айта кету керек, бұл ма­ман­дық әрқашан сұранысқа ие болады, себебі ол әлемде болып жатқан әртүрлі жағдайға байла­ныс­ты өзгереді. Қаржы маман­да­ры компанияларға тәуекелді есеп­теуге, шығындарды азайтуға не­­месе өнімнің ROI-ін арттыруға көмектеседі, ROI = (Кіріс/Шы­ғын­дар/Шығындар) x 100%. Ең бас­тысы, олар қаржылық шығын­дар­ды азайта алады немесе тіпті алдын алады.

Сонымен қатар мамандық FMCG, IT, ғылым, консалтинг, фар­­мацевтика, телеком­муника­ция, ретейл, өнеркәсіп – кез кел­ген жерде жұмыс істей ала­сыз. Өйткені қаржы – кез келген бизнесті жетілдірудің ажырамас бөлігі.

ҚАРЖЫГЕР НЕНІ БІЛУІ КЕРЕК? 

Hard skills:

• Бухгалтерлік есеп туралы түсінік. Маман қаржылық есеп беруді дайындап, оқи білуі тиіс.

• Қаржылық модельдеу дағ­ды­лары. Қаржылық модель – биз­нестің дамуын болжауға, әр­түрлі көрсеткіштерді есептеуге және мүмкін болатын тәуе­кел­дердің алдын алуға көмектесетін құрал.

• Офистік бағдарламаларды білу. Ең болмағанда базалық дең­гейде бағдарламалай білу тіпті жақсы. Мамандық өзгеруде және таныс Excel енді жеткіліксіз. Бағ­дар­ламалау тілдері деректерді визуализациялауға мүмкіндік береді. Мысалы, бақылау тақта­ла­рын жасаңыз және оларды динамика мен трендтерді зерттеу үшін пайдаланыңыз.

• Экономика саласындағы жал­пы эрудиция. Бұл әрбір қар­жы­гер үшін негіз, өйткені бизнес пен нарықтың қалай жұмыс істейтіні туралы түсінік береді.

Soft skills:

• Кәсіби шеберлік. Қаржы­гер бизнеспен байланысты болуы мүм­кін көптеген тәуекелдерді азай­туға және болдырмауға жауапты. Сондықтан болашақ оқи­ғаларды болжай білу – негізгі дағдылардың бірі.

• Жан-жақтылық. Бұл ма­ман компанияның әртүрлі бөлім­де­рі­мен және сыртқы мүдделі та­рап­тар­мен жиі байланыста бо­лады. Сондықтан қарым-қатынас жасау қабілеті өте маңызды.

• Бастамашылдық. Қаржы­гер­дің белсенді ұстанымы болуы керек. Өйткені ол бизнестің алға жылжуына көмек береді.

Қаржы саласындағы мансап­қа үміткер адам қандай болуы тиіс? Оның қаржылық немесе эко­номикалық арнайы білімі болу керек. Ол математикалық мо­дельдеу әдістеріне, ақпаратты жинауға және талдауға шынайы қы­зығушылық танытады. Ең бас­тысы, қаржы секторындағы эру­ди­цияның жоғары деңгейінің бо­луы.

ҚАРЖЫГЕР МАМАНДЫҒЫНЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ МЕН КЕМШІЛІГІ 

Артықшылығы:

• Жақсы перспективалар. Мамандық кез келген бизнесте сұранысқа ие, яғни сіз әртүрлі компанияларда жұмыс істей аласыз және жаңа мүмкіндіктер ашатын түрлі тәжірибе жинайсыз.

• Тұрақты өсу. Қаржы әлем­де­гі өзгерістерге бірден жауап бе­реді. Бұл мамандық өкілдерін тың қалыпта ұстайды: жаңа сы­нақ­тарға дайындалу үшін адам өзін-өзі дамытумен айналысу керек.

Кемшілігі:

• Жоғары жүктеме. Көпте­ген мамандар қайта өңдеумен ай­налысады. Олар күніне 10 сағат­тан астам жұмыс істейді. Со­нымен қатар нарықтағы қазіргі жағдайды үнемі бақылап отыруға тиіс. Мұндай қарқынды ырғақ со­зыл­малы шаршауға әкелуі мүм­кін.

• Үлкен жауапкершілік. Қар­­жы­гердің кішкене қате есеп­теуі компанияға үлкен шығын әкелуі мүмкін.

Мансап болашағы

Қаржыгердің стажерден ди­рек­торға – қаржы саласындағы негізгі тұлғаға дейінгі жолында бір­неше кезең бар. Ол тренинг менеджермен тығыз байланыста жұмыс істейді. Маман лауазы­мын­да уақыттың көп бөлігі тех­ни­калық тапсырмалар мен өзін-өзі дамытуға жұмсалады. Келесі қадам – ​​менеджер. Осы сынып­тан бастап қызметкер басқару тәжірибесін ала бастайды, ал келесі лауазымда ол компания бизнесіндегі жаһандық өзгеріс­тер­ді басқаруы керек.

Мансаптық өсуді жеделдету үшін сарапшылар өзіңіздің қа­бі­летіңізді көрсетуге және көбірек жауапкершілік алуға кеңес бе­реді. Интерн лауазымында болса да, сіз ілгерілетуді ұсына аласыз. Ал менеджер сіздің өсуге ұмты­луы­ңызды міндетті түрде атап өтеді және бағалайды. Және, әрине, танымды дамыту туралы ұмытпаңыз. Қаржы-экономи­ка­лық сала өте жылдам өзгереді, сондықтан мұнда үнемі білім алу маңызды.

Шығармашылықпен айна­лы­судан қорықпаңыз. Ештеңе жаса­май­тындар ғана қателеспейді. Бәлкім, бұл ойдан шығарылған сөз, бірақ ол шындықты толық көрсетеді. Тәсілдермен тәжірибе жасаңыз, жаңа нәрсе жасауға тырысыңыз. Тек осылайша сіз тәжірибе жинап, қалай әрекет ету керектігін түсінесіз.

 Оңайхан ЖӘДІГЕРОВА,

экономика ғылымының кандидаты