Жобаның ЖТН: AP09259811

Басымдық: Әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар саласындағы зерттеулер

Кіші басымдық: Қоғамдық ғылымдар саласындағы іргелі, қолданбалы, пәнаралық зерттеулер: Әлеуметтік жаңғыртудың өзекті проблемалары: демография, көші-қон, адам ресурстарының сапасы, өмір сапасы және әлеуметтік теңсіздік, жұмыспен қамту және жұмыссыздық проблемалары, ғылыми ұйым, нормалау және еңбек қауіпсіздігі

Іске асыру кезеңі: 2021-2023 жж. (36 ай)

Тапсырыс беруші: «ҚР БҒМ Ғылым комитеті» ММ

Ғылыми жетекшісі: экономика ғылымдарының докторы, доцент Спанкулова Л.С.

• Жобаның өзектілігі мен идеясы:

Қазіргі демографиялық ахуалда көптеген проблемалар бар. Олардың негізгісі-туудың төмендігі, халықтың қартаюы, халықтың орташа өмір сүру ұзақтығындағы үлкен алшақтық, ажырасудың жоғары деңгейі. Осы көрсеткіштердің әрқайсысы халықтың денсаулығын нашарлатады. Қазіргі уақытта елде COVID-19 пандемиясы кезінде қоғамдық денсаулықтың нашарлауы сөзсіз.

Қазақстандық денсаулық сақтау жүйесі халық үшін тегін медициналық көмек алуға қолжетімділікті қамтамасыз етеді. Алайда азаматтар денсаулығының төмен деңгейі және денсаулық сақтау ресурстарын пайдалану тиімділігінің төмендігі медициналық көмекке ақы төлеудің: қоса қаржыландыру шарттарында ерікті медициналық сақтандырудың жаңа әдістерін енгізуді талап етеді.

«Төлеуге әзірлілік» жаңа стратегияны іс жүзінде қолдануға болатындығын бағалау үшін өте маңызды фактор болып табылады. «Төлеуге әзірлілік» анықтамасының өсіп келе жатқан қажеттілігіне қарамастан, қазіргі уақытта «төлеуге әзірлілік» үшін сандық әдістеме әзірленбеген.

Сақтандырудың жаңа технологияларын енгізу қосымша шығындарды қажет етпейтін, керісінше шығындарды қысқартатын жағдайда, бұл жаңа стратегия шығынды тиімді болып табылатыны анық. Бірақ жаңа стратегияның пайдасына қол жеткізу үшін қосымша қаражат жұмсау қажет болған жағдайда, мұндай нәтижелер осы технологияның жарамдылығын анықтау үшін жеткіліксіз, өйткені олар осы технологияны төлеуге дайын екендігіңізді бағалауға мүмкіндік бермейді.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының есептеулеріне сәйкес, Қазақстан көлемі бойынша жаңа емдік технологиялар үшін «төлеуге әзірлілік» деген мәннен барлық Еуропа елдерінен төмен екені анықталды. Бұл факт дәрілік сақтандыруды енгізу және сақтандырудың осы түрінің қаржылық тұрақтылығын бағалау кезінде ескерілуі тиіс.

Қазіргі уақытта жаңа технологияларды экономикалық бағалау үшін «шығындар – тиімділік» талдауы және «шығындар – пайдалылық» талдауы қолданылады. «Төлеуге әзірлілік шегі» (willingness to pay) талдауы арқылы халықтың кооперативті медициналық сақтандыру үшін төлеуге дайындығын бағалауға болады. Елдерге байланысты «төлеуге әзірлілік шегі» әр түрлі болуы мүмкін.

Қазақстанда қоғамдық денсаулықты зерттеумен байланысты жағдайдың жоғарыда аталған ерекшеліктері тұрғысынан біз зерттеулердің бағыттарын, ең алдымен, осы саладағы экономикалық саясат шараларын әзірлеу мақсатында медициналық сақтандыру проблемаларын институционалдық деңгейде зерттеуге мүмкіндік беретін бағыттарды өзекті деп санаймыз.

• Жоба мақсаты

Осы жобаның мақсаты дәрілік сақтандыруды енгізуді қолдауға дайын халық топтарын анықтаудың сандық әдіснамасын әзірлеу және қазақстанда сақтандырудың осы түрінің қаржылық тұрақтылығын бағалау болып табылады

• Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:

– 2021 жылға:

• қазақстандық ерікті медициналық сақтандыру және міндетті медициналық сақтандыру нарығының қазіргі жай-күйін талдау;
• осы реформаларды қолдайтын топтардың және реформаға қарсыластардың әлеуметтік-экономикалық сипаттамаларын бөлуге арналған сандық инструментарийін әзірлеу.

– 2022 жылға:

• әлеуметтік желілерде және басқа платформаларда қоғамдастық арасында онлайн форматта сауалнама жүргізу;
• Дж. Хекманның өзін-өзі таңдауы бар регрессиялық модель құру.

– 2023 жылға:

• панельдік регрессиялық модельді құру мақсатында есептеулер үшін мәліметтер базасын құру;
• кооперативті медициналық сақтандыру үшін төлеуге дайындықты бағалаудың панельдік регрессиялық моделін құру.

• Зерттеу тобының мүшелері:

Жобаның ғылыми жетекшісі

Спанкулова Лазат Сейтказиевна   Экономика ғылымдарының докторы, доцент, әл-Фараби ат. ҚазҰУ   Мамандану салалары: экономиканы талдаудың математикалық әдістері; әлеуметтік сала сферасының экономикасы; денсаулық сақтаудағы экономика, саясат және басқару; инновация экономикасы; кеңістіктік экономика; халық және даму; халық және денсаулық және т.б.   Жетістіктер: – Үздік ғылыми қызметкер - 2021 (ҚР БҒМ); – ЖОО-ның үздік оқытушысы - 2010 (ҚР БҒМ).

Жобаның шетелдік кеңесшісі

Ariun Ishdorj   Ph.D., қауымдастырылған профессор, Техас A&M университеті Колледж-Стейшен қ., Техас, АҚШ   Мамандану салалары: денсаулық сақтау экономикасы, қолданбалы және Байес эконометрикасы, тұтынушылық мінез-құлық, сұранысты талдау, көмек көрсету бағдарламалары. Профилі: https://agecon.tamu.edu/faculty-staff/faculty/ishdorj-ariun/  Түйіндеме: Ariun Ishdorj CV.pdf Author ID Scopus: 25825161500 ORCID ID: 0000-0003-0926-4697  Google Scholar: профилі

2021-2022 жж. жарияланымдар:

1. Спанкулова Л.С., Нурулы Е., Керимбаев А.Р., Аймаханова А.Ш. Влияние социально-экономических факторов на готовность населения поддерживать и накапливать капитал здоровья // Экономика: стратегия и практика. – 2021. – 16(3). – С. 177-191. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-3-177-191 (КОКСОН, РИНЦ).
2. Спанкулова Л.С., Чуланова З.К., Керимбаев А.Р. Рынок добровольного медицинского страхования в Казахстане: анализ и перспективы развития // Современные технологии управления. – 2021. – №3(96). Режим доступа: https://sovman.ru/article/9604/ (РИНЦ).
3. Спанқұлова Л.С., Керімбаев Р.Қ. Көпөлшемді пайдалылық функциясы және Эрроу-Пратт өлшемі // Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің хабарлары (математика, физика, информатика сериясы). – 2021. – № 1(16). – 39-42 б. Спанкулова-Туркестан.pdf
4. Керімбаев Р.Қ. Полиномальді бейнелеулердің локальді нилпотенттігі // Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің хабарлары (математика, физика, информатика сериясы). – 2021. – № 1(16). – 43-45 б. Керимбаев РК-Туркестан.pdf
5. Спанкулова Л.С., Керимбаев Р.К. Определение некоторых свойств функции полезности на основе коэффициента Эрроу-Пратта: геометрический подход // Промышленный транспорт Казахстана. – 2022. – № 1(74). – С. 35-47. https://prom-trans.kz/assets/files/zhurnal/174.pdf
6. Керимбаев Р.К., Спанкулова Л.С. Связь коэффициентов Эрроу-Пратта с касательной к функции полезности // Вестник Национальной инженерной академии Республики Казахстан. – 2022. – № 2(84). – С. 175-182. https://journal.neark.kz/svyaz-koefficzientov-errou-pratta-s-kasatelnoj-k-funkczii-poleznosti/# (КОКСОН).
7. Спанкулова Л.С., Чуланова З.К., Нурулы Е., Исаева Ж.С. Методические подходы к оценке внедрения лекарственного страхования // Вестник Национальной академии наук Республики Казахстан. – 2022. – № 3(397). – С. 379-396. https://journals.nauka-nanrk.kz/bulletin-science/article/view/2797 (КОКСОН).

2021-2022 жж. алынған қорғау құжаттары:

1. Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізілімге мәліметтерді енгізу туралы куәлік (авторлық құқық объектісі: деректер базасы). 2021 жылғы 9 маусымдағы № 18563. «Қазақстан Республикасындағы ерікті медициналық сақтандыру және міндетті медициналық сақтандыру бағдарламаларының бірыңғай тізілімі» / Спанкулова Л.С., Керимбаев А.Р., Нұрұлы Е., Керимбаев Р.К. Охранный документ - База данных.pdf
2. Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізілімге мәліметтерді енгізу туралы куәлік (авторлық құқық объектісі: құрамдас туынды) / 2021 жылғы 28 маусымдағы № 19039. «Дәрілік сақтандыруды енгізуді қолдауға дайын халық топтарын анықтаудың сандық әдіснамасын әзірлеу және Қазақстанда сақтандырудың осы түрінің қаржылық тұрақтылығын бағалау» тақырыбы бойынша әлеуметтік сауалнама нәтижелерін қамтитын деректердің бірыңғай мұрағаты» / Спанкулова Л.С., Керимбаев А.Р., Нұрұлы Е., Керимбаев Р.К. Охранный документ - Составное произведение.pdf
3. Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізілімге мәліметтерді енгізу туралы куәлік (авторлық құқық объектісі: құрамдас туынды) / 2022 жылғы 14 сәуірдегі № 25112. «Отбасының құрамын, тұрғылықты жерін және әлеуметтік-экономикалық жағдайын ескере отырып, ұлттық дәстүрге байланысты емделуге деген көзқарастың ерекшеліктері туралы қоғамдық пікірді зерттеуге арналған сауалнама» / Спанкулова Л.С., Нұрұлы Е. Охранный документ - приозведение литературы.pdf
4. Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізілімге мәліметтерді енгізу туралы куәлік (авторлық құқық объектісі: құрамдас туынды) / 2022 жылғы 21 сәуірдегі № 25328. «Қазақстанда цифрлық технологияларды енгізу жағдайында халықтың өмір сүру сапасы мен денсаулығының әлеуметтік-демографиялық өзгерістерін модельдеу және болжау» / Спанкулова Л.С., Альжанова Ф.Г., Әбілқайыр Н.Ә. Охранный документ - составное произведение.pdf
5. Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізілімге мәліметтерді енгізу туралы куәлік (авторлық құқық объектісі: құрамдас туынды) / 2022 жылғы 14 қаңтардағы № 22849. «Қазақстан аймақтарындағы демографиялық процестердің дамуын экономикалық-географиялық талдау» / Спанкулова Л.С., Керимбаев А.Р., Нұрұлы Е. Охранный документ - географические карты.pdf

ХҒПК-дағы 2021-2022 жж. баяндамалар:

1. Спанкулова Л.С. Социально-экономическое неравенство и здоровье населения // Материалы Международной научно-практической конференций «Качество жизни: социально-экономические приоритеты и основные направления роста благосостояния населения. – Алматы: Институт экономики КН МОН РК, 2021. – C. 31-37. 4. Конф.-ИЭ.pdf
2. Спанкулова Л.С. Разработка количественной методологии выявления групп населения, готовых поддержать внедрение лекарственного страхования и оценка финансовой устойчивости этого вида страхования в Казахстане // Международная научно-практическая онлайн-конференция, в рамках празднования 30-летия Независимости Республики Казахстан «Наука и образование в современном мире: вызовы XXI века». – 12-13 ноября 2021 г.
3. Спанкулова Л.С. Институциональные инновации в медицинском страховании: условная оценка нерыночных ресурсов на примере лекарственного обеспечения // Материалы III Международной научно-практической конференции «Science & Business-2021». – Алматы: Қазақ университеті, 17 ноября 2021. – С. 83-89.
4. Spankulova L.S. Statistical modeling of assessment of the Kazakhstani population ability to pay for drug insurance // Modern Problems of Applied Mathematics and Information Technologies al-Khwarizmi 2021: Abstracts of the International Scientific Conference (15-17 November, Fergana, Uzbekistan). – Fergana, 2021. – p. 29.
5. Спанкулова Л.С., Нұрұлы Е. Методы объявленных предпочтений: условная оценка нерыночных ресурсов на примере медицинского страхования // Материалы IХ Международной конференции «Образование и исследование в сфере туризма и гостеприимства» 18-19 ноября, 2021 г., г. Алматы, Казахстан. – Алматы: Қазақ университеті, 2022. – С. 75-79.
6. Spankulova L.S., Bazarbekova M.M. Features and dynamics of demographic processes in Kazakhstan // Materials of IХ International Conference on Education and Research in Tourism and Hospitality, November 18-19, 2021, Almaty, Kazakhstan. – Almaty: Kazakh University, 2022. – 103-107 pp.
7. Спанкулова Л.С. Перетоки и распространение новых знаний в контексте цифровизации экономики и общества // Сборник трудов Международной научно-практической конференции: «Образование и наука: вызовы IV промышленной революции», посвященной 80-летию академика А. Куатбекова, 13 мая 2022 года. – I том. – Шымкент, 2022. – С. 25-27.
8. Nuruly Ye., Spankulova L.S., Aktymbayeva A.S., Kongyrbay A.R. The role of transport infrastructure in tourism development: The New Silk Road case // Materials of IХ International Conference on Education and Research in Tourism and Hospitality, November 18-19, 2021, Almaty, Kazakhstan. – Almaty: Kazakh University, 2022. – 84-91 pp.
9. Spankulova, L., Nurmakhanova, M., & Ishdorj, A. (2022). Socioeconomic status and difference in willingness of population to support the drug insurance programs. The 19^th KIMEP International Research Conference 8-9 April 2022 “30 Years of KIMEP University: Local and Global Impact” – Conference Proceedings, Almaty 2022, pp. 40.