Факультет тарихы

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР ФАКУЛЬТЕТІНІҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ

   Халықаралық қатынастар факультеті 1995 жылы Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ұсынысы негізінде, университеттің ғылыми кеңесінің 28 сәуірдегі №88 бұйрығымен құрылған. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан Республикасына халықаралық қатынастар, халықаралық құқық және әлемдік экономика салаларында білікті мамандарды дайындау қажеттілігі туды. Республикамыздың әлемдік қауымдастыққа енуі халықаралық мамандарды дайындау қажеттілігін өзекті мәселеге айналдырды. Халықаралық қатынастар мамандығын ашу туралы ой туғанда, бұл ойды үкімет те, қоғам да жан-жақты қолдады.

 Ж.О Ибрашев

   Профессор Жарас Омарұлы Ибрашевтың сол кездегі ҚазМУ ректоры К.Н.Нәрібаев пен Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі Т.Сүлейменовке жазған ұсынысы бойынша, өзі басқарып отырған жалпы тарих кафедрасында бірқатар қайта құрулар жасалды. Біріншіден, жаңа және қазіргі заман тарихы және халықаралық қатынастар кафедрасы құрылды. Бұл тарих факультетінің құрамында халықаралық қатынастар бөлімін ашу туралы мәселені көтеруге мүмкіндік тудырды. Бұл бөлім 1992-1995 жж. аралығында жұмыс істеді. Осы уақыт аралығында бұл мамандық бойынша мамандарды даярлауда тәжірибе жинақталып, қолайлы жағдайлар жасалды. Республиканың халықаралық қатынастар мамандарына деген сұранысы күшейді. Халықаралық қатынастар факультетін ашу – күн тәртібіндегі маңызды мәселенің бірі болды.

 1995 жылдың жазында Ж. Ибрашев Халықаралық қатынастар және дипломатия бойынша кадрлар даярлайтын Халықаралық қатынастар факультетінің беделді факультетінің тәжірибесімен танысу үшін ММХҚИ-ға Мәскеуге іссапарға жіберілді. Мәскеуден оралғаннан кейін ол Әл-Фараби атындағы ҚазМУ-дың тарих факультетінің деканы Жамбатыровамен бірге «Халықаралық қатынастар» факультетінің ашылуына дайындалды. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің алқасы және ҚазМУ Ғылыми кеңесі мақұлдаған оқу жоспары жасалды. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дің профессорлық-оқытушылық құрамы құрылды және мамандықтар ҚР Білім министрлігінде бекітілді; жаңа пәндерді игерумен тікелей айналысатын жас мамандар таңдалды. Халықаралық қатынастар және Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты кафедрасы құрылды және осы мамандыққа талапкерлерді қабылдау ашылды. Осылайша жеке факультет ретінде халықаралық қатынастар факультеті өз тарихын 1995 жылдан бастады. 

 

 Г.Ш Жамбатырова

 

 

 

 

 


   Факультеттің алғашқы деканы болып Гүлжаухар Шағатайқызы Жамбатырова тағайындалды. Дарынды ұйымдастырушы, оқу үрдісін жақсы білетін Г.Ш.Жамбатырова факультетті құру мен қалыптастыру үшін өз уақытын, білімін, денсаулығы мен күшін аямай, жаңа іске бар жан-тәнімен кірісті. Жамбатырова Г.Ш. - шет елдер тарихының жетекші оқытушысы. Ғылыми зерттеулерінің негізгі бағыттары - еуропалық интеграция және халықаралық қатынастардың өзекті мәселелері. Ол Еуропа және Америка елдерінің тарихы, халықаралық қатынастар тарихы және Қазақстан Республикасының сыртқы саясатына қатысты бірқатар оқу-әдістемелік құралдар дайындап шығарды. 1995 жылы ҚазМУ Ғылыми Кеңесінің шешімімен Әл-Фараби атындағы ҚазМУ профессоры атағына ие болды.  

  Халықаралық қатынастар факультеті ашылған алғашқы күннен-ақ жастардың арасында жаңа мамандыққа қызығушылық өте жоғары болды. Бұл қызығушылық осы күнге дейін өз күшін жойған жоқ. Жаңа халықаралық қатынастар факультетінің ерекшелігі – оның негізін жас мамандар құрды. Жас оқытушы-мамандар оқытылатын елдің тарихын, тілін, мәдениетін, саясатын біліп, ол елдерде бірнеше рет болып қайтты. Сондықтан да олар студенттерге маманданатын елдің тілінде сабақ беріп, жаңа мамандыққа деген сүйіспеншілігін іскерлікпен жеткізе алды. Мамандық пен факультеттің дамуы шет елдердің тарихы, саясаты мен экономикасына қатысты барлық үш мамандықты бір факультетке шоғырландыру қажеттілігін тудырды. Сондықтан ҚР СІМ-нің ұсынысымен факультет шеңберінде «Халықаралық қатынастар» және «Халықаралық құқық» мамандықтары біріктірілдіМамандық пен факультеттің дамуы шет елдердің тарихы, саясаты мен экономикасына қатысты барлық үш мамандықты бір факультетке шоғырландыру қажеттілігін тудырды. Сондықтан да ҚР СІМ-нің ұсынысымен факультет шеңберінде екі мамандық біріктірілді: «Халықаралық қатынастар» мен «Халықаралық құқық», ал 2001 жылдың жазында «Әлемдік экономика» мамандығы қосылды. Мамандықтарды бір жерге біріктіру өте орынды, әр үш мамандықтың әрқайсысы әлемдік саясаттың, құқықтың, экономиканың аспектілерін қарастырады. 2002 жылдан бастап факультетте «Аймақтану» мамандығы бойынша мамандар мен бакалаврларды дайындау басталды. 2007 жылы Аймақтану және әлемдік экономика кафедрасы құрылды. 

  Факультеттің және «Халықаралық қатынастар», «Халықаралық құқық» және «Аймақтану» мамандықтарының дамуы жылдары Республикаға танымал және үлкен беделге ие кадрлар әлеуеті қалыптасты. Жақсы ғылыми база (магистратура, PhD докторантура) бар. Сондай-ақ факультет көптеген шетелдік орталықтармен ғылыми байланыс орнатқан.

 Е.Б Жатқанбаев 

   2001-2005 жылдары халықаралық қатынастар факультетінің деканы, экономика ғылымдарының докторы, профессор Жатқанбаев Ержан Байқожаұлы болды. Ол республикамызда жаңа мамандықтарды одан әрі нығайтуға үлкен күш жұмсады. Ол өз күш-жігерін шет тілдерін оқытудың, мамандықтардың іргелі пәндерінің, сондай-ақ мамандықтар пәндерінің сапасын арттыруға және оқу үдерісінің материалдық базасын нығайту үшін бағыттады. Профессор Е.Б. Жатқанбаевтың ғылыми қызығушылықтары саяси экономиканың теориялық және әдіснамалық мәселелеріне, өтпелі процесті талдау, аралас экономиканың қалыптасуы мен дамуына, сондай-ақ зерттеу әдіснамасына және экономикалық жүйенің қалыптасу моделіне арналған. Оның ғылыми зерттеулері Қазақстан мен алыс шетелдердегі түрлі басылымдар мен ғылыми конференцияларда баяндалды. Профессор Жатқанбаев Е.Б. 190-нан астам ғылыми еңбек жариялады, соның ішінде монографиялар, брошюралар, оқулықтар мен оқу құралдары және мақалалар. Оның ғылыми жетекшілігімен 30-дан астам диссертация қорғалды, солардың ішінде экономика ғылымдарының докторы, экономика ғылымдарының кандидаты болды.   

 

 

Қ.Е Байзақова 

   2005-2009 жылдары факультет деканы тарих ғылымдарының докторы, профессор Байзақова Құралай Ертісқызы болды. Ол «халықаралық қатынастар» мамандығы бойынша жас мамандарды даярлаумен айналысады, аспиранттар, докторанттар мен ізденушілердің диссертацияларына жетекшілік етеді. Осылайша, 2002 жылы Қ.Е. Байзақова Р.Шуман Страсбург (Франция) университетімен PhD докторанты А.С.Апамбаеваға жетекшілік ету жөніндегі ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды.

   Қ.Е. Байзақова қазіргі халықаралық қатынастар, Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты, аймақтық интеграциялық мәселелер және аймақтық қауіпсіздік мәселелері бойынша үлкен ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. Оның бастамасы бойынша факультет Франция, Германия, Үндістан, Ресей және т.б. елдердің шетелдік университеттері мен орталықтарымен халықаралық ынтымақтастықты дамытты. Оның жемісті жұмысының арқасында кафедра ЕО, НАТО, ЕҚЫҰ конференцияларын өткізуде, ЕО-дан ғылыми зерттеулер жүргізуде, жаңа мектеп ашылу үшін АҚШ елшілігінен гранттар алды. 

   2002 жылдан бастап Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жанындағы Еуропалық құжаттама орталығының директоры, «Еуропалық диалог» ақпараттық-талдамалық журналының жауапты редакторы болып табылады. 2004 жылдан бастап Қазақстан мен Орталық Азия университеттерінің жас оқытушыларына арналған жыл сайынғы жазғы мектебінің үйлестірушісі. 2006 жылы Қ.И. Байзақованың бастамасымен халықаралық қатынастар факультетінде Орталық Азиядағы НАТО ресурстық-ақпараттық орталығы бірінші болып ашылды. 

 



К.Н. Шәкіров

 2009-2017 жылдары факультет деканы заң ғылымдарының докторы, профессор, Еуропалық құқық академиясының мүшесі (Будапешт) Шәкіров Кәрімжан Нұрымұлы болды. Шәкіров К.Н. инновациялық технологияларды оқыту үдерісіне кеңінен тарту, халықаралық байланыстарды кеңейту, халықаралық мамандықты жетілдіру мақсатында факультетте қалыптасқан дәстүрлерді жалғастырды. Соның ішінде АҚШ, Германия, Франция, Испания, Италия, Ресей, Жапония, Қытай, Үндістан, Корея Республикасы, басқа да еуропалық елдер мен Азия елшіліктері, халықаралық ұйымдар (БҰҰ, БҰҰДБ, ЕҚЫҰ, ЕО, НАТО, Қызыл Крест), шетелдік өкілдіктер мен компаниялар, ғылыми-зерттеу орталықтары, DAAD, Гёте институттары, Фридрих Эберт қоры, Конрад Аденауэр қоры және т.б. қорлармен тығыз ынтымақтастық өз жалғасын тапты. Шәкіров К.Н. қолдауымен ғылыми және халықаралық қызметті нығайту мақсатында факультетте Ынтымақтастық және қауіпсіздік мәселелері бойынша институт, Неміс зерттеулер орталығы (ҚӨК), қоғамдық келісім бойынша БҰҰ департаментінің қатысуымен Біріккен Ұлттар Ұйымының көмек орталығы, ҚазҰУ Еуразиялық ғылыми-зерттеу орталығы, ҚазҰУ халықаралық логистика және геосаясат орталығы, халықаралық гуманитарлық құқық орталығы, ҚазҰУ Еуропалық құқық орталығы (ЕҚО), ҚазҰУ ДСҰ орталығы, ҚазҰУ халықаралық қатынастар факультетінің мәдениетаралық байланыс орталығы, "ҚазҰУ G-Global" орталығы сияқты жаңа орталықтар құрылды,  Әл-Фараби Карнеги үш жылдық жоба жүзеге асырылды. Оқытушылар, студенттер, магистранттар және докторанттардың академиялық ұтқырлығы, әсіресе американдық консультативтік кеңестер, Француз Альянсы, Гавр университеті (Франция), Сантьяго де Компостела университеті (Испания), Hamaca университеті, Прага университеті, Еуропалық академиясы Ottsenhauzena (Германия),  Пиза университеті (Италия), Тіл орталығы «Mangoldt» (Испания, Валенсия), Сервантес институты (Мадрид, Испания), перулік Халықаралық Тіл мектебі, Халықтар достығы университеті, Мәскеу мемлекеттік институты, Далянь шет тілдер университеті, Қытай және көптеген басқа университеттер мен орталықтар сынды әріптестердің келуімен күрт жоғарылады. Факультеттің жетістіктері тарихында алғаш рет 2015 жылы Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 15 факультеті арасында 2 орынға ие болды.

С.Ж Айдарбаев

   2017 ж. қыркүйек айынан бастап факультет деканы болып з.ғ.д., халықаралық құқық кафедрасының меңгерушісі қызметін атқарған профессор Айдарбаев Сағынғали Жоламанұлы тағайындалды. 

   Халықаралық құқық кафедрасының меңгерушісі бола отырып, «халықаралық құқық» мамандығы бойынша Қазақстандағы алғашқы магистратура (2001 ж. бастап) және PhD докторантура (2005 ж. бастап) бағдарламаларының ашылуын ұйымдастырды. Ол - Қазақстанның халықаралық-құқықтық ғылым саласындағы танымал ғалымы, Қазақстандық халықаралық құқық қауымдастығының вице-президенті, Ресейдің халықаралық құқық қауымдастығының мүшесі және Қазақстан Республикасының Ұлттық Қызыл Жарты Ай қоғамының заң кеңесшісі.

   С.Ж. Айдарбаев - Синьцзянь педагогикалық университетінің құрметті профессоры (ҚХР, 2011 ж. бастап) және Бүкілресейлік сыртқы сауда академиясының құрметті профессоры (Мәскеу, Ресей, 2012 ж. бастап). Көптеген қазақстандық және шетелдік жоғары оқу орындарында дәріс оқыды (Қытай, Түркия, Франция). 200-ден астам ғылыми және оқу-әдістемелік еңбектердің, монографиялар, оқулықтар мен оқу құралдарының авторы, солардың ішінде шетелде (Англия, Бельгия, Германия, Индия, Франция, ҚХР және т.б.) жарияланғандары бар. Ол Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі, ҚР СІМ және басқа министрліктер мен ведомстволар жағынан халықаралық шарттар мен заң актілері жобаларын халықаралық-құқықтық сараптама жүргізуге бірнеше рет қатысқан. Оның басшылығымен факультет алдында, ең алдымен, факультет мамандықтарын TOP-200 QS Subject халықаралық рейтингісіне қосу, «Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Хабаршысы» («Халықаралық қатынастар және халықаралық құқық» сериясы) ғылыми журналын «Scopus» халықаралық агенттігінің беделді журналдар тізіміне енгізу сынды жаңа міндеттер қойылды.

   Халықаралық қатынастар факультеті өз дәстүрлерін сақтай отырып, жаңа мақсаттарға жетуде алға қадам басып келеді.